Kendinizin psikoloğu olmak istediğiniz anlar vardır. Yaşadığınız olayları, dertlerinizi kendinize anlatıp daha sonra tavsiyeler vermeyi henüz denemediyseniz lütfen denemeyin, henüz. Zihinsel ve duygusal rahatlamaya yardımcı olacak eylemleri pratiğe dökmek adına bir arınma yolu deneyeceğiz. Acı veren semptomları, normal dışı davranışları azaltmayı sağlayan ve Türkçeye arınma olarak tercüme edilen bir ruh-çözümsel araç; katharsis. Katharsis’in psikolojideki işlevsel hali katartik metot aynı zamanda bir terapi şeklidir.
LÜTFEN EVDE DENEYİNİZ.
İçinizdeki bardağın son damlasına kadar dolu olduğunu hissettiğiniz bir zamanda ne yaparsınız? Bir köşede bardaktaki suyun buharlaşmasını mı beklersiniz ya da birisinin yanlışlıkla bardağa çarparak suyu dökmesini mi? Ruhen ferahlık yaşamak için bardağın bir şekilde boşluğa sahip olması yeterli değildir. Katharsis, yaşadığımız duygu yoğunluğunu zirveye çıkartarak kontrollü bir patlama yaşatır ve rahatlığa ulaşmak için kullandığımız yollar arasına bunu da eklememizi ister. Yani üstüne su ilave ederek bardağı bilinçli olarak taşırmak bir çözümün başlangıcı olabilir. Bu biraz da günlük hayatta duymuş olabileceğimiz “ağla, açılırsın” sözünün bardak modelinde üstlendiği roldür.
Felsefede, ilk defa tragedya bağlamında Aristo’nun bahsettiği katharsis kavramı, psikolojik temellendirmesini Freud ve Breuer’in çalışmalarına borçludur. Aristo, sanatın başlıca amacının arınma olduğunu belirtir ve katharsisi tragedyanın ortaya çıkardığı acıma, ızdırap, korku ve dehşet duyguları aracılığıyla ortaya çıkan arınma şeklinde tanımlar. Katharsis, seyirci veya okuyucunun, karakterlerin sahnede veya sayfalar üzerinde yaşadıkları duyguların aynısını hissettikleri bir deneyimdir. Psikolojide ise negatif duygulardan arınmamızı sağlayan bir terapi biçimidir.
katharsis anahtardır
Katharsis, tedavi edici süreçte bir anahtardır. İçinizde biriken ve yansıtamadığınız duygu yoğunluğundan kurtulmanıza yardımcı olur. Bireyin iç dünyasında bulunan, her gün bir yenisi eklenen olumsuzluklar, hayal kırıklıkları, umutsuzluklar ve sonucu çıkmaz sokak olan her deneyimin bilişsel ve duygusal süreçte verdiği zararın erkenden farkında olmak oldukça güçtür. Fakat bu yoğunluk artıp rahatsız edici, acı veren semptomlar haline geldiğinde farkına varan birey için yeni bir endişe kaynağı olmaktan başka işe yaramaz. Katharsis, biriken gerilimden kurtulmamızı sağlayan bir araçtır. Ancak bu araç, yalnızca gerektiği biçimde ve dozda kullanılması halinde işlevseldir. Katharsis, insanın duygusal enerjisini kontrol etmeyi ve yönetmeyi öğrenmesi gereken bir sanattır aynı zamanda.[1]
ULAŞILMASI EN KOLAY KATARTİK KANAL: MEDYA
Aristo’ya göre tragedya bağlamında katharsis, seyircinin izlenen oyundaki korku ve acıma deneyimini kendi bilişsel sürecinde canlandırarak bu duygulardan arınmasını sağlar. Seyirci tiyatroya ağlamak için duyduğu istekten arınmak üzere gelir. Ve arınma sonrasında daha sağlıklı bir duygusal enerjiye sahiptir.[2]İnsan acıma ve korku gibi duygular nedeniyle (tragedya) veya bilişsel/duygusal anlamda iyileşme amacıyla (psikoloji) katharsis ile fayda sağlar. Katharsisi gerçekleştirmek için katartik kanallara ihtiyacımız vardır. Bunlardan ulaşılması en kolay olanı görsel medyadır. Televizyon programları, dizi ve filmler aracılığıyla insanların içinde hapsolmuş duyguların açığa çıkmasıyla gerçekleşen rahatlama hissiyle katartik metot çalışmaya başlar.
Örneğin, trajik veya korku ve şiddet içeren filmler bireyin duygusal durumunda hüzün veya korku ve saldırganlık dürtüleriyle bağlantı kurar. Ardından duyguların kurtarılması, kontrol edilmesi ve yönetimi üzerinde çalışmak gerekir. Bütün bu aşamalar tamamlandığında ruhsal ve duygusal olarak rahatlama gözlemlenir. Katartik kanalları görsel medya araçları ile sınırlamak doğru olmaz. Aynı zamanda güçlü yazılı metinler de katharsis için uygun birer kanaldır. Kültürel bağlamda yapılan çalışmalar Türk yöresel müziğinin, halk ozanlarına ait çeşitli şiirlerin ve arabesk müziğin de içinde barındırdığı bir takım güçlü sözcük gruplarıyla katartik kanallara dahil olabileceğini göstermiştir.
Katharsis, biriken duygu yoğunluğunu azaltmada kullanılan araç olarak günlük hayatta gerçekleştirilen eylemlerin birer terapiye dönüşmesine yardımcı olur. Bilişsel farkındalığı ve kontrol mekanizmasını kullanmayı öğrenen sanatkâr bireylerin bardakları taşmaz. Ruhen yaşanması istenen ferahlık için gerekli olan diğer elementler bireyin inanç ve bağlılık duygusuyla ilgilidir. Katharsis ise duygusal sıhhatinizi korumak için geçebileceğiniz kapının anahtarlarından biridir.
[1] Bushman, B. J., Baumeister, R. F., & Stack, A. D. (1999). Catharsis, aggression, and persuasive influence: Self-fulfilling or self-defeating prophecies? Journal of Personality and Social Psychology, 76(3), 367–376.
[2] Aristoteles, Poetika
İSKEMLE YAZI EKİBİDAYANIŞMAMACA
Yayımlayan